Dans Birimi’nde ve Boğaziçi Üniversitesi Folklor Kulübü’nde yürütülen çeşitli çeviri çalışmalarından derlenmiştir. Çok sayıda çevirmen, redaktör ve editörün emeklerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuştur.
Türkçe karşılıklar birer öneri niteliğindedir. Her kelime ya da terim, cümle ve bağlam içinde farklı şekillerde de çevrilebilir…
| Orijinali | Türkçe karşılığı |
| act one, act two… | birinci perde, ikinci perde…. |
| action | eylem |
| actor / actrist | oyuncu |
| aesthetic ideals | estetik idealleri |
| agit- prop | ajit-prop |
| alienation | yabancılaştırma |
| allegro | allegro [1] |
| analogy | analoji |
| ancient | eski |
| anomymous | anonim / isimsiz |
| art dealer | sanat simsarı |
| art object / work of art | sanat eseri |
| artistic and political context | sanatsal ve politik bağlam |
| aura | atmosfer |
| authentic costume | otantik kostüm |
| authenticity | otantiklik |
| baby ballerinas | bebek balerinler |
| backstage | kulis, sahne arkası |
| ballet | bale |
| ballet à entrées (Fr.) | antre (giriş) baleleri |
| ballet company | bale topluluğu |
| ballet d’action (Fr.) | dramatik bale [2] |
| ballet de cour (Fr.) / court ballet (İng.) | saray balesi [3] |
| ballet mascarade (Fr.) | maskeli bale |
| ballet vocabulary | balenin hareket dağarcığı |
| ballet-pantomime | pandomim bale |
| ballroom dances | salon dansları |
| barefoot dancing | çıplak ayak dans |
| barrework | bar çalışması |
| basse danse | basse danse [4] |
| b-boy dancing, break dance, popping, locking | b-boy dansı, break dans, popping, locking [5] |
| bit | bölüm (sahne içinde bir bölüm anlamında) |
| black box | kara kutu |
| body | beden |
| body art | beden sanatı |
| body installation | beden enstalasyonu |
| breeches role | kadının oynadığı erkek rolü |
| bulky | kaslı |
| butoh | butoh [6] |
| centrework | orta çalışması |
| charleston | çarliston |
| choreographic pattern | koreografik şekil düzeni |
| choreographical stategy | koreografik strateji |
| choreology | koreoloji [7] |
| clog dance | klog dansı [8] |
| coda | final (balede) |
| comédie ballet (Fr.) | komedi balesi |
| company | topluluk / grup / kumpanya |
| compile | derlemek |
| concept of movement | hareket anlayışı |
| conceptual dance | kavramsal dans |
| concert dance | sahne dansı [9] |
| contemporary dance scene | çağdaş dans sahnesi |
| contemporary dance/theatre | çağdaş dans/tiyatro |
| content | içerik |
| conventional | geleneksel |
| corporeality | bedensellik |
| corps de ballet |
corps de ballet [10] |
| costume parody | kostüm parodisi |
| counter dance | eşli dans |
| court costumes | saray kostümleri |
| cross-dressing | kılık değiştirmek,karşı cinsin kıyafetlerini giymek |
| dance as a performance art | performans sanatı olarak dans |
| dance form | dans formu |
| dance object | dans eseri |
| dance pathfinder | dans rehberi |
| dance teacher | dans eğitmeni |
| dance theatre | dans tiyatrosu |
| dance-drama | dans-drama |
| dance-performance | dans-performans |
| dancer | dansçı |
| dancing master | dans ustası |
| degree of deflection | dönmenin açısı |
| demi-coupé | demi-coupé [11] |
| demi-pointe | demi-pointe [12] |
| diminuendo | diminuendo [13] |
| disband a group | grubu dağıtmak |
| distance | mesafe |
| divertissement | divertimento [14] |
| drama | drama |
| drama | drama / tiyatro / oyun |
| dramatic action | dramatik aksiyon |
| dressed in drag | kadın kıyafeti giymiş |
| early moderns | ilk dönem modern dansçıları |
| editing | kurgu |
| effect | etki |
| emotion | duygu |
| entry | antre (sahne girişi) |
| estrangement | yabancılaştırma |
| ethnochoreology | etnokoreoloji [15] |
| eurhythmic | orantılı, ritmik düzene ait |
| eurhytmics | eurhytmics [16] |
| event | olay / etkinlik |
| everything is for the spectacle | herşey sahne için |
| exercise | alıştırma |
| experimental dance | deneysel dans |
| expression dance | dışavurum dansı |
| expressionism | dışavurumculuk |
| expressionist dance | dışavurumcu dans |
| extension | uzama/esneme |
| extremities | eller ve ayaklar |
| floor patterning | sahne düzeni |
| floorwork | yer çalışması |
| folk dance | halk dansı |
| footlight | taban ışığı |
| form | biçim / form |
| formalism | formalizm |
| fouetté |
fouetté [17] |
| founding fathers and mothers | kurucu babalar ve analar |
| free dance styles | serbest dans stilleri |
| free dancer | bağımsız dansçı |
| front-of-house | bilet satıcısı |
| full-frontal format (sinemada) | tam-cephe formatı |
| gallop dance | galop dansı [18] |
| genre | tür |
| gesture | jest |
| gestus | gestus |
| happening | happening [19] |
| hopping dances | zıplamalı danslar |
| iconoclast | putkırıcı |
| illusion of weighlesness and effortlesness | çabasızlık ve hafiflik illüzyonu |
| imaginary of unified, well-coordinated, healthy and well-functioning society | tek vücut, sağlıklı, düzenli ve muntazam işleyen bir toplum imgesi |
| imagination | imgelem |
| impresario | empresaryo [20] |
| in modern idiom | modern üslupta |
| industrial movement studies | endüstriyel hareket çalışmaları [21] |
| installation | enstalasyon / yerleştirme |
| interval | aralık |
| interview | görüşme |
| intoxication | kendinden geçme |
| inventing folk-dance | halk dansını yaratmak |
| jazz tap dance | caz tap dansı [22] |
| kinaesthetics | kinestetik [23] |
| kinesphere | hareket alanı [24] |
| kinetic | kinetik |
| kinetography Laban | Laban kinetografisi [25] |
| laboratoire | laboratuvar |
| Le Roi Soleil | Güneş Kral |
| lecture demonstration | performatif sunum |
| leotard | mayo |
| libretto | libretto [26] |
| linoleum set | linolyum dans zemini |
| live art | canlı sanat |
| manifeste du choréographe (Fr.) | koreograf manifestosu |
| market value of the dance object | dans nesnesinin piyasa değeri |
| masque | mask [27] |
| metaphor | metafor |
| mimesis | mimesis |
| minimalism | minimalizm |
| minuet | minuet [28] |
| miscegenation | melezleşme |
| mise en scène | mizansen |
| mode | atmosfer / mod |
| modern concert dance | modern sahne sanatı |
| modern educational dance | modern eğitsel dans [29] |
| motion | devinim |
| movement | hareket |
| movement choir | hareket korosu |
| movement drama | hareket draması |
| movement form | hareket formu |
| movement vocabulary | hareket dağarcığı |
| multimedia performance | multimedya performans |
| muse | ilham perisi |
| musical arrangement | müzikal düzenleme |
| myth ballet / myth-based ballet | mitsel temalara sahip baleler / mitsel temaları temel alan baleler |
| narrative | anlatı |
| neo-expressionism | yeni-dışavurumculuk |
| new dance | yeni dans |
| notation | notasyon |
| on toe | parmak ucunda |
| onlooker | izleyici |
| open-air folklife museum | açık hava halk kültürü müzesi |
| oracle | ilham |
| order and refinement | düzen ve incelik |
| organized-play movement | örgütlü oyun hareketi |
| pair | çift |
| paraphrase | şerh / tefsir / açımlama |
| partner | partner |
| pas (Fr.) | adım |
| performance | icra /performans / gösteri |
| performance art | performans sanatı |
| performance museum | performans müzesi |
| performance studies | performans çalışmaları |
| performance theory | performans kuramı |
| performans review | performans eleştirisi |
| performer | icracı |
| physical theatre | fiziksel tiyatro |
| pictorial moments | resimsi anlar |
| piece | eser / iş |
| pirouette | piruet [30] |
| play | oyun |
| plot | olay örgüsü |
| plotless ballet | olay örgüsünün bulunmadığı bale |
| point shoe | parmak ucu sert bale pabucu |
| position | pozisyon |
| possession dances | esrik danslar [31] |
| postcolonial dance/performance | postkolonyal dans/performans |
| posture | duruş |
| practitioner | uygulamacı |
| première | prömiyer / ilk gösterim [32] |
| primal | ilksel |
| primeval | tarih öncesine ait |
| primitive | ilkel |
| production | prodüksiyon |
| prolific | üretken |
| prop | dekor / aksesuvar |
| props | aksesuvar |
| proscenium stage | çerçeve sahne [33] |
| prospective dancer | dansçı adayı |
| protagonist | başrol / baş oyuncu |
| psycho-drama | psiko-drama |
| pure dance | saf dans |
| pure entairtainment theatre | saf eğlence tiyatrosu |
| reality | gerçeklik |
| reconstructions (of the dance) | dansın yeniden-yapımları/uyarlamaları |
| rehearsal | prova |
| repertoire | repertuvar |
| repertory modern dance company | modern dans repertuvar topluluğu |
| representation | temsil |
| restage | yeniden sahneleme |
| ritual | ayin / ritüel |
| rope dancers | ip cambazları |
| rounded line | yuvarlak çizgiler |
| running dances | koşmalı danslar |
| satirical ballet | hiciv balesi |
| scene | sahne |
| scenery | dekor |
| section | kesit |
| sense of movement | hareket anlayışı |
| sequence (sinemada) | sekans [34] |
| show / spectacle | şov / gösteri |
| showbiz | şov dünyası |
| signifier | gösteren |
| site specific dance | mekâna özgü dans |
| Sitter Out | Sitter Out [35] |
| skirt dancing | etek dansı |
| sneaker | sneaker [36] |
| social dance | sosyal dans |
| soundtrack album | film, gösteri…vb. müziği albümü |
| souvenir programme | program dergisi |
| space | uzam / mekân |
| spacial | uzamsal |
| spectacle | gösteri |
| spectator | seyirci |
| stage | sahne |
| stage finery | sahne kostümü |
| stage-audience relationship | sahne-seyirci ilişkisi |
| step dance | step dansı |
| stereotype | stereotip |
| stillness | hareketsizlik / durağanlık |
| street dance | sokak dansı |
| style | stil / tarz / üslup |
| subtext | alt metin |
| suite | suit [37] |
| suppleness | kıvraklık |
| tableau | mizansen |
| tanztheater | tanztheater [38] |
| technical | teknik |
| Terpsichore | Terpsichore [39] |
| theatral | teatral |
| theatricality | teatrallik |
| theatre dance | sahne dansı [40] |
| theatre in motion | devinimsel tiyatro |
| tights | tayt |
| time and space | zaman ve mekân / zaman ve uzam |
| to act | oynamak |
| to choreograph | koreografisini yapmak |
| to do into dance | danslaştırmak |
| to dramatize | oyunlaştırmak |
| to estrange | yabancılaştırmak |
| to formalize a dance | bir dansı kurallara bağlamak |
| to perform | icra etmek |
| to present | sunmak |
| to represent | temsil etmek |
| torso | üst gövde |
| traditional balletic codes of gender representation | balenin geleneksel toplumsal cinsiyet temsili kodları |
| tragedie-lyrique (Fr.) | lirik trajedi |
| transformation | dönüşüm (sahne dekoru değişimi) |
| turning dances | dönmeli danslar |
| uniformed, refined and stylized: | tektipleştirilmiş, inceltilmiş, stilize edilmiş |
| uniformity / synchronization | tek biçimlilik / senkronizasyon |
| unisonance | tek seslilik |
| unspoilt | bozulmamış |
| urban dances | şehir dansları |
| variation | çeşitleme |
| vaudeville | vodvil |
| version | versiyon / uyarlama |
| viewer | seyirci |
| virtuosity | virtüözite / teknik ustalık |
| visual arts | görsel sanatlar |
| visual imaginary | görsel imgelem |
| visual representation | görsel temsil |
| walk-on | figüran |
| work | çalışma / eser / iş |
| workshop | atölye |
| Kurum/Topluluk İsimleri | |
| Académie de Musique et de la Poésie (Fr.) | Müzik ve Şiir Akademisi |
| Art of Movement Studio (Laban) | Hareket Sanatı Stüdyosu |
| Ballet Rambert | Rambert Balesi |
| Ballets Russes | Rus Balesi |
| Ballets Suedois (Fr.) | İsveç Balesi |
| CEMA (The Council for the Encouragement of Music and the Arts | Müzik ve Sanatları Destekleme Konseyi [41] |
| Contemporary Dance Theatre Centre | Çağdaş Dans Tiyatrosu Merkezi |
| European Association of Dance Historians | Avrupa Dans Tarihçileri Birliği |
| Folkwangschule | Folkwang Okulu |
| Jacob’s Pillow Dance Festival | Jacob’s Pillow Dans Festivali [42] |
| Russian Imperial Ballet | Rus İmparatorluk Balesi |
| Society of Dance History Scholars | Dans Tarihi Araştırmacıları Topluluğu |
| Tanztheater Wuppertal | Wuppertal Dans Tiyatrosu |
| Performans/Gösteri/Bale/Film/Şarkı…vb. İsimleri | |
| A Hard Day’s Night | Zorlu Bir Günün Gecesi |
| Adagio – Fünf Lieder Von Gustav Mahler | Adagio – Gustov Mahler için Beş Şarkı |
| An American in Paris | Paris’te Bir Amerikalı |
| Arien | Aryalar |
| Bad | Kötü |
| Ballet Comique de la Reine Louise | Kraliçe Louise’in Komik Balesi |
| Ballet d’Alcine | Alcine Balesi |
| Band Wagon | Bando Arabası |
| Barrelhouse | Meyhane |
| Beat It | Vur Ona |
| Beat Street | Ritim Sokağı |
| Blaubart – Beim Anhoeren Einer Tonbanduafnahme Von Bela Bartoks Oper “Herzog Blaubarts Burg | Mavi Sakal – Bela Bartok’un “Kont Mavi Sakal’ın Şatosu” Operasını Bir Kasetten Dinlerken |
| Cabin in the Sky | Gökyüzündeki Kulübe |
| Cafe Mueller | Cafe Müller |
| Carefree | Kaygısız |
| Caribbean Rhapsody | Karayip Rapsodisi |
| Coverl Girl | Kapak Kızı |
| Damsel in Distress | Üzgün Genç Kız |
| Dancer in the Dark | Karanlıktaki Dansçı |
| Die Reise Nach Jerusalem | Kudüs'e Yolculuk |
| Die Sieben Todsünden / The Seven Deadly Sins | Yedi Ölümcül Günah |
| Don't Be Afraid | Korkma |
| Everybody Says I Love You | Herkes Seni Seviyorum Der |
| Firebird | Ateş Kuşu |
| Flaming Youth 1927 | Ateşli Gençlik 1927 |
| Forget Paris | Paris’i Unut |
| Frühlingsopfer / The Rite of Spring | Bahar Ayini |
| Gala Noir | Siyah Gala |
| Happy End | Mutlu Son |
| Help! | İmdat! |
| Highland Fling | Highland Fling [43] |
| Ich Bring Dich Um Die Ecke | I Lay You Dawn Under |
| Iphigenie Auf Tauris | Taurus'da İphigenie |
| It’s Always Fair Weather | Hava Hep Açık |
| Jardin aux Lilas | Leylak Bahçesi |
| Jeux | Oyunlar |
| Komm Tanz Mit Mir | Dans Et Benimle |
| Kommando Pimperle | Komando Pimperle |
| Kontakthof | Zor Yer |
| L’Ag’Ya | L’Ag’Ya |
| La Fille mal Gardée | Şımarık Kız |
| La Marseillaise | La Marseillaise [44] |
| La Sylphide | La Sylphide [45] |
| L'Après Midi d’un Faune | Bir Kır Tanrısının Öğleden Sonrası |
| Le Ballet Royal de la Nuit | Kraliyet Gece Balesi |
| Le Diable Boiteux | Topal Şeytan |
| Le Jeune Homme et La Mort | Genç Adam ve Ölüm |
| Le Paradis d’Amour | Aşkın Cenneti |
| Le Sacre du Printemps | Bahar Ayini |
| Le Spectre de la Rose | Gülün Ruhu |
| Le Triomphe de l’Amour | Aşkın Zaferi |
| Les Caractères de la Danse | Dans Karakterleri |
| Les Demoiselles de Rochefort | Rochefort’lu Genç Kızlar |
| Les Fâcheux | Baş Belaları |
| Les Horaces | Horaslar [46] |
| Les Indes Galantes | Çapkın Yerliler |
| Let’s Face the Music and Dance | Müzik ve Dansı Karşılayalım |
| Living in a Big Way | Gösterişli Bir Yaşam Sürdürmek |
| Love Me Tonigt | Bu Gece Sev Beni |
| Macbeth-Er Nimmt Sie Bei Der Hand Und Fuhrt Sie In Das Schloss, Die Ande Ren Folgen | Kadının Ellerinden Tutar ve Onu Şatoya Bırakır; Diğerleri Onu Takip Eder |
| Make Way for Tomorrow | Yarını Hazırla |
| Man Walking Down the Side of a Building | Bir Binanın Yan Cephesinden Aşağı Yürüyen Adam |
| Marche Slave | Slav Marşı |
| Meet Me in St. Louis | St. Louis’te Buluşalım |
| Monument for a Dead Boy | Ölü Bir Oğlan İçin Anıt |
| Narcisse | Narkissos |
| Nur Du (Only You) | Sadece Sen |
| Nutcracker | Fındıkkıran |
| On the Mountain A Cry was Heard | Dağda Bir Çığlık Duyuldu |
| On The Town | Şehirde |
| Ondine | Ondine |
| Oompah Trot | Oompah Trot [47] |
| Orpheus and Eurdyice | Orpheus ve Eurdyice |
| Our Love is Here to Stay | Aşkımız Burada Kalacak |
| Pal Joey | Dost Joe |
| Place de La Concorde | Concorde Meydanı |
| Polovtsian Dances | Poloveç Dansları |
| Renate Wandert Aus | Renate Göç Ediyor |
| Rites de Passage | Geçiş Dönemi Ayinleri |
| Roof Piece | Çatı İşi |
| Serenade | Serenat |
| Shall We Dance | Dans Edelim mi |
| Singin’ in The Rain | Yağmur Altında |
| Southlands | Güney Bölgesi |
| Spitfire | Püsküren Volkan |
| Stormy Weather | Fırtınalı Hava |
| ’S Wonderful | Harika Bu |
| Swan Lake | Kuğu Gölü |
| Sweet Charity | Tatlı Charity |
| Tanhouser | Çamevleri |
| Tanzabend - Nelken | Dans Akşamı - Karanfiller |
| The Dying Swan | Kuğunun Ölümü |
| The Rise and Fall of the City of Mahagonny | Mahagonny Kentinin Yükselişi ve Düşüşü |
| The Sound of Music | Müziğin Sesi |
| The Threepenny Opera | Üç Kuruşluk Opera |
| The Time of Your Life | Hayatının Zamanı |
| The Way You Make Me Feel | Bana Hissettirdiklerin |
| The Yam | The Yam [48] |
| The Ziegfeld Follies | Ziegfeld Revüsü |
| Things are Looking Up | İşler İyiye Gidiyor |
| Thriller | Korku Filmi |
| Tropical Review | Tropik Seçki |
| Two Cigarettes in the Dark | Karanlıkta İki Sigara |
| Union Pacific | Pasifik Birliği |
| Veracruzana | Veracruzana |
| West Side Story | Batı Yakasının Hikâyesi |
| Woman with a Cigar | Sigaralı Kadın |
| Yolanda and The Thief’ | Yolanda ve Hırsız |
| Doğrudan dansla ilgili olmayan, makalelerde sıkça geçen kavram ve terimler | |
| activity | etkinlik |
| affirmative culture | müspet kültür |
| African American | Afro-Amerikalı |
| agency | faillik |
| agent | etken |
| ahistorical | tarih dışı |
| argument | argüman |
| arts and humanities | edebiyat ve insan bilimleri |
| assumption | varsayım |
| asymmetrical relations of power | asimetrik iktidar ilişkileri |
| bias | önyargı |
| biological determinants | biyolojik etkenler |
| canon | kanon [49] |
| case study | örnek olay incelemesi / vaka analizi |
| categorisation | sınıflandırma |
| causation | nedensellik |
| class position | sınıfsal konum |
| co-authorship | ortak üretim |
| codes | kod / kural |
| collective imagination | kolektif tahayyül |
| commodification | metalaştırma |
| compositional strategy | düzenleme stratejileri |
| concept | kavram |
| connoisseur | uzman |
| contestation | çatışma, ihtilaf |
| context | bağlam |
| contingent | şarta bağlı |
| convention | gelenek, düzen |
| conventional | geleneksel |
| corpus of texts | metnin gövdesi |
| creative property rights | telif hakları |
| creole | kreol |
| creolisation | kreolleşmek / melezleşmek [50] |
| criteria | ölçüt |
| cultural absorption | kültürel soğurma |
| cultural representation | kültürel temsil |
| cultural studies | kültürel çalışmalar |
| cultural theory | kültür kuramı |
| curriculum | müfredat |
| decipher | deşifre etmek |
| deconstruction | yapıbozum / yapısöküm |
| deracination | köklerinden koparılma |
| dichotomy | ikilik |
| disciplinary integration | disiplinler arası bütünleşme |
| disrupt | bozmak |
| diverse | çeşitli / muhtelif |
| dualism | ikilik |
| dualist | düalist (ikici) [51] |
| eclectic | eklektik |
| embody | cisimleştirmek / bedenselleştirmek |
| enfants terribles (Fr.) | korkunç çocuklar |
| ephemeral | gelip geçici / kısa ömürlü |
| episteme | bilgi |
| essentialist | özcü |
| explanatory | açıklayıcı |
| extant | mevcut |
| extrinsic and intrinsic perspectives | içsel ve dışsal perspektifler |
| fact | olgu |
| fact and fiction | gerçek ile kurgu |
| family tree strategy | soykütüğü stratejisi |
| gay | gey |
| Gemeinschaft ve Gesellschaft | cemaat ve toplum |
| gendered | toplumsal cinsiyetlendirilmiş |
| generic | genel, temel / cinse özgü |
| genre | tür |
| graft | aşı |
| grassroots organization | taban örgütü |
| Great Depression | Büyük Buhran |
| hegemonic imaginary | hegemonik tahayyül |
| hermeneutics | hermeneutik (yorumbilim) |
| historical and materialist approach | tarihsel ve materyalist yaklaşım |
| historical context | tarihsel bağlam |
| historical enquiry | tarihsel inceleme |
| historical narratives | tarihsel anlatılar |
| historiography | tarih yazımı / tarih yazımcılığı |
| homosexuality | eşcinsellik |
| hybrid | melez |
| hybridize | melezleşmek |
| hyper-heteronormativity | aşırı-heteronormativite |
| hypothetical | varsayımsal |
| idiosyncratic | idiyosenkretik (özel durumlara bağlı, kişisel) |
| imagination | imgelem |
| imaginery | imgesellik / tahayyül |
| in essence | özünde |
| index | dizin |
| intellectual property rights | entelektüel mülkiyet hakları / fikri mülkiyet hakları |
| interpretative | yorumlayıcı |
| interpretivity | yorumlanabilirlik |
| intertextuality | metinlerarasılık |
| invention of tradition | geleneğin icadı |
| irreducible | indirgenemez |
| isomorphism | eşbiçimlilik |
| lineage | soy ağacı |
| linear notion of history | çizgisel/doğrusal tarih anlayışı |
| logocentric | logosantrik (söz merkezli) [52] |
| macro | makro |
| mainstream | ana akım |
| masculinity | erkeklik / erillik |
| metanarrative | büyük anlatı |
| method | yöntem |
| methodological | yöntembilimsel |
| milieu | ortam |
| mirror stage | ayna evresi |
| mode | ruh hali |
| modernity | modernite |
| narrative | anlatı |
| national attachment | ulusal bağlılık |
| nomenclature | terminoloji |
| notion | kavram, anlayış… |
| object of study | araştırma konusu |
| origins | kökler |
| othering | ötekileştirme |
| othering mechanisms | ötekileştirme mekanizmaları |
| Öffentlichkeit (Jürgen Habermas) | kamusal alan |
| paid labour force | ücretli iş gücü |
| patron | hami |
| patronage | himaye / hamilik |
| perception | algı |
| permanace | süreklilik |
| perspective | perspektif |
| political correctness | siyaseten doğruculuk |
| political imaginary | siyasi tahayyül |
| politics of representation | temsil politikası |
| polysemic | çok anlamlı |
| post-colonial | post-kolonyal / sömürge sonrası |
| preserve | korumak |
| primary source | birincil kaynak |
| problem | sorun |
| queer | queer [53] |
| ramifications | dallar |
| reader | derleme, seçki |
| reconstruction | yeniden inşa / yeniden yapılandırma |
| re-creation | yeniden yaratım |
| reduction | yalınlaştırma |
| reductionism | indirgemecilik |
| reification | şeyleştirme |
| reinvention | yeniden keşfetme |
| remake | yeniden yapım |
| reproducibility | yeniden üretilebilirlik |
| reproduction | yeniden üretim |
| researcher | araştırmacı |
| resident | yerleşik |
| respectability | saygınlık |
| revival | yeniden canlandırma |
| rupture | kırılma / çatlak |
| scholar | akademisyen |
| secondary source | ikincil kaynak |
| semiotics | göstergebilim |
| sensual | şehvetli |
| separate spheres ideology | özel ve kamusal alanları ayrıştırma ideolojisi |
| sex, gender and desire | cinsiyet, toplumsal cinsiyet ve arzu |
| sexual identity | cinsel kimlik |
| sexual orientation | cinsel yönelim |
| sexuality | cinsellik |
| social construction | toplumsal inşa |
| social context | toplumsal bağlam |
| society | toplum |
| source criticism | kaynak eleştirisi |
| spiritual | manevi |
| stability | sabitlik |
| status | konum |
| subaltern studies | maduniyet çalışmaları [54] |
| subjectivity / objectivity | öznellik / nesnellik |
| syllabus | ders programı |
| syntax | sentaks (sözdizimi) |
| tangible | somut |
| teleological | teleolojik (erekselci) [55] |
| terminology | terminoloji |
| textual | metinsel |
| theoretical | kuramsal |
| time and place | zaman ve mekân |
| tool | araç |
| “universal” masculine model | “evrensel” erkek modeli |
| unresolved | çözümlenmemiş |
| unstable | değişken |
| women of colour | renkli kadınlar |
| Çevirilerde kullanılan bazı kısaltmalar | |
| e.g. | örneğin |
| et al. | ve diğerleri |
| ibid | a.g.e |
| (my emphasis) | (vurgular bana ait) |
| n. p. | basım yeri belirtilmemiş |
| n.d. | tarihsiz |
| per se | kendiliğinden |
| per se | kendiliğinden |
| see | bkz. |
| (sic) |
(aynen böyle) |
Çeviri ve redaksiyon için yazım kılavuzu ve kaynak önerileri:
-Sesli Sözlük-Online Sözlük: http://www.seslisozluk.com/.
-Zargan İngilizce Online Sözlük: http://www.zargan.com/.
-Fransızca sözlük: http://www.fransizcasozluk.gen.tr.
-Ömer Asım Aksoy, Ana Yazım Kılavuzu, 27. Baskı, Epsilon Yayıncılık, Ağustos 2008.
(1) Müzikte, canlı, neşeli ve hızlı yorum. (2) Fransızca “ballet d’action” aksiyon ya da eylem balesi anlamına gelir. Türkçede genellikle dramatik bale olarak kullanılmaktadır. (3) Fransızcadaki bu terimin Türkçe karşılığı “saray balesi”dir. 16. yüzyıldan itibaren Avrupa saraylarında gelişen ve akademik bale tekniğinin temelini oluşturan bir gösteri formudur. (4) Mümkün olduğunca zıplamadan, yürüyerek ve ayakları kaydırarak yapılan ağırbaşlı bir saray dansı türü. (5) Break dans, 70’lerin sonlarında New York’un Bronx mahallesinde Siyah ve Hispanik gençler arasında başlayan ve kısa sürede dünyanın her yerine yayılan bir sokak dansı şeklidir. Başlangıçta sadece yerde dans etme anlamına gelen break dans, zamanla electric boogie, locking, uprocking, popping ve diğer çeşitlemeleri içeren bir tür haline gelmiştir. Breaking, b-boying ve b-girling olarak da adlandırılmaktadır. Locking, ismini, 70’lerde Don Campbell’ın kurduğu The Lockers adlı gruptan almıştır. Gülünç bir sokak dansıdır. Dansçının eklemlerinin bir yerden kilitlendiği, geriye kalan uzuvlarının sert biçimde salındığı dans şeklidir. Popping ise, dansçının kaslarını ani bir şekilde gerip gevşetmesiyle vücudunda ani sarsıntılar yaratması tekniğine dayalı bir türdür. (6) 1950’lerin sonlarında, Japonya’da ortaya çıkan dışavurumcu bir dans türüdür. Japon geleneksel tiyatrosundan beslenen bu performans türünde, icracılar genellikle çıplak bedenlerini beyaza boyarlar ve oldukça yavaş bir biçimde hareket ederler. (7) Koreoloji Yunancada “dansın bilgisi” anlamına gelir. İlk kez 20’li yıllarda Laban tarafından kullanılan bu terim, daha çok Benesh notasyon sistemiyle birlikte anılmaktadır. Günümüzde Benesh sistemi eğitimi alanlar koreolog olarak adlandırılırlar. Dünyanın önemli bale gruplarında kadrolu bir koreolog bulunur ve yeni balelerin çoğu bu kişiler tarafından kayda geçirilir. Joan ve Rudolf Benesh’in 1955’te geliştirdiği bu dans notasyon sistemi, simgelerden çok görselliğe dayanır. Dansçının pozisyonunun arkadan görüntüsünü kaydeden beş çizgilik dizileri temel alan sistemde; en üstteki çizgi baş pozisyonunu, ikincisi omuzları, üçüncüsü beli, dördüncüsü dizleri, beşinci çizgi tabanı gösterir. (8) “Clog dance”: Britanya Adaları, erken dönem Afro-Amerikan dansları ve geleneksel Cherokee danslarından türeyen geleneksel bir Avrupa dansıdır. Dansçının giydiği tahta ayakkabı; topuk, parmak ucu ya da her ikisinin birden yere vurulmasıyla vurmalı bir çalgı gibi müzik üretmek üzere kullanılır. (9) İngilizcede “concert dance”, genellikle çerçeve sahnede, seyirci karşısında oynanan ve katılımcılık içermeyen danslar için kullanılmaktadır. (10) Solo dansçıların genellikle arkasında dans eden büyük bale topluluğu. (11) Yarım-coupé: coupé (kesme) bir ara adımdır; bir dönüş ya da sıçrayış sonrasında yapılır; bir ayak bileğin önüne ya da arkasına geçerek diğerinin yerini alır. (12) Yarım-point: bilekler gerilmiş şekilde, tam parmak uçlarında (point) değil, ayak parmakların kökleri üzerinde yükselme. (13) Müzikte, ses şiddetinin gittikçe azalması. (14) (Fr.) “Divertissement”: Eğlence, hoş vakit geçirme anlamına gelir. Bir operada ya da oyunda, ara işlevi gören kısa balelere ya da müzikli gösterilere verilen isimdir. Çeşitli sololar, düetler ve küçük grup danslarından oluşan konser programları da aynı şekilde adlandırılır. Divertimentolar, 18. yüzyıldaki gösterilerde hem perde aralarında hem de ana hikâyeye kısmen bağlı bölümler olarak, 19. yüzyıl sonlarında ise son perdedeki danslar olarak sergilenmişlerdir. (15) Hareketin, farklı dans biçimlerinin icra edildikleri bağlamları sosyo-kültürel boyutlarıyla incelemeyi amaçlayan bir bilim dalıdır. (16) Müzikteki ahenk ve ritmi vücut hareketleriyle ifade etme sanatıdır. İsviçreli besteci Emile Jaques-Dalcroze (1865-1950) tarafından geliştirilmiştir. (17) Havadaki bacağın kırbaç hareketiyle dansçıya ivme kazandırması. Dönüşler ya da yön değişimleri için kullanılır. (18) “Galop dance”: Bir atın en hızlı koştuğu zamanı ifade eden gallop (dörtnal) kelimesinden türemiş, hareketli bir kırsal danstır. 1820’lerin son zamanlarında Paris sosyetesine Düşes de Berry tarafından tanıtılan dans; Viyana, Berlin ve Londra’da popülerlik kazanmıştır. (19) Happening, senaryo dahilinde olmadan, doğaçlama yoluyla yapılan bir çeşit teatral etkinliktir. Birçok örneğinde izleyici katılımı önemlidir ve ortaya çıkan estetik etki, tecrübe edilen etkinliklerin bileşimidir. (20) Halk için eğlence programları, konserler, oyunlar düzenleyen, bu etkinliklerin sponsorluğunu yapan kişidir. Opera ya da müzik topluluklarının yönetmeni için de aynı terim kullanılır. (21) Laban, 2. Dünya Savaşı yıllarında, Britanyalı mühendis Lawrence’la birlikte yürüttüğü çalışmalarda, fabrikadaki işçilerin hareketlerini gözlemler ve üretim sürecini iyileştirecek denemelerde bulunur. (22) (İng.) “Tap dance”: Batı Afrika ve İrlanda kaynaklı olduğu söylenen, 19. yüzyılda Güney Amerika’da popülerleşen, ayak uçlarının ve topukların yere vurulmasıyla yapılan ritmik bir dans türüdür. Ayakkabıların ucunda ve topuğunda, yere vurulduğunda ses çıkaran metal parçalar bulunur. Bu dansa “step dansı” da denmektedir. (23) Türkçede “devinduyumsal” olarak da kullanılır. Bedenin hareketlerini hissedebilme yetisi olarak tanımlanır. Özellikle eğitim alanında kullanılmaktadır: “Üç öğrenme yolunun ikisi… görsel ve işitsel öğrenme yollarıdır. Üçüncü öğrenme yolu da eğitim bilimcilerin, kinestetik ya da taktil öğrenme yolu olarak adlandırdıkları öğrenme yoludur. Eğitim alanımızda “yaşayarak öğrenme” olarak da bilinir... hareketle öğrenme yoludur.” (24) İngilizcesi “kinesphere”dir. Alman koreograf ve dans kuramcısı Laban’ın dans literatürüne kazandırdığı bir kavramdır. Bedenlerin -hareket etse de etmese de- belli bir alanı kapladığını vurgulayan Laban; bedenin, kollar ve bacaklar mümkün olduğunca uzatıldığında kapladığı toplam alanı “kinesphere” olarak tanımlanır. (25) Laban’ın dans notasyon sisteminin resmi adıdır. İngilizcede genellikle “Labanotation” olarak kullanılır ve Türkçeye de “Labanotasyon” olarak çevrilir. (26) Opera, bale, müzikal gibi müziğin anlatımının önem kazandığı sahne eserlerinde seyirciye dağıtılan ve açıklayıcı metinlerden oluşan kitapçıklardır. (27) İngiltere’de gelişen bir saray balesi türüdür. (28) Üç tempolu, ağır bir saray dansıdır. (29) Laban’ın okul öğrencileri için oluşturduğu yaratıcı hareket programı ve aynı adlı kitap. (30) Fransızcada “pirouette”: balede, tek ayak üzerinde, parmak ucunda ve yerinde dönüş. (31) (İng.) “Dances of possession”: Dini ayinlerde icra edilen; bir çeşit kendinden geçme ya da vecd dansı. (32) Fransızcada “première”, birinci ya da ilk anlamına gelir. Türkçeye herhangi bir eserin “ilk gösterim”i anlamında “prömiyer” olarak yerleşmiştir. (33) İngilizce “proscenium stage”, Türkçede İtalyan sahne ya da kutu sahne şeklinde de kullanılır. Günümüzde de ağırlıkla kullanılan, seyircinin sahnenin karşısında konumlandığı tiyatro sahnelerini ifade eder. (34) Sekans, bir filmin kendi içinde dramatik yapısı ve anlam bütünlüğü olan bölümlerine verilen addır. Bu bölümlerin bir ya da birden çok sahnesi vardır. Bir film genellikle giriş sekansı, final sekansı gibi bölümlerden oluşur. (35) Dans etmeyen, sürekli oturup dans edenleri seyreden kimse anlamına gelir. Dancing Times dergisinin editörü Philip J. S. Richardson dergideki çeşitli yazılarını bu isimle yayınlanmıştır. (36) Tabanı lastik olan, esneyebilen ve ses çıkarmayan bir tür spor ayakkabıdır ve dans gösterilerinde de kullanılır. (37) Suit, 17. yüzyılda, Barok döneminde ortaya çıkan bir dans-müzik formudur. Art arda sıralanan enstrümantal müzikler eşliğinde icra edilen ve genellikle bir giriş bölümüyle başlayan danslardan oluşur. Konserlerde sıralanan bu danslar, bazen ünlü opera ya da balelerden bölümler de olabilir. (38) (Alm.) “Dans tiyatrosu” anlamına gelir: 20. yüzyılın başlarında, Almanya’da Mary, Wigman, Laban, Kurt Jooss gibi dansçıların etkisinde gelişen dışavurumcu “Ausdruckstanz” geleneğinden beslenen ve 70’li yılların sonlarında, özellikle Pina Bausch’un eserleriyle gündeme getirilen yeni bir dans anlayışıdır. (39) Lir çalarken resmedilen dans perisinin ismidir. (40) İngilizce orijinalindeki kullanımıyla “theatre dance”, sahne ya da gösteri sanatı olarak kabul edilen çeşitli dans türlerini kapsamaktadır. (41) (İng.) “CEMA” (The Council for the Encouragement of Music and the Arts) Kuruluş, Sanat Konseyi’nin eski halidir. (42) 1940 yılında Ted Shawn’ın Massachusetts’de başlattığı dans festivali, ilk sanat festivallerinden birisidir. Günümüzde de farklı anlayışlara sahip dans gruplarına ev sahipliği yapmaktadır. (43) İskoçya’nın en eski geleneksel danslarından biridir. Matthew Bourne’un 1994 tarihli aynı adlı eseri ise, La Sylphide balesini temel alır ve hikâyeyi İskoçya’nın Glasgow şehrine uyarlar. (44) Fransa’nın Fransız Devrimi sonrasında kabul ettiği ulusal marşıdır. (45) (Fr.) Hava perisi anlamına gelir. Türkiye’de genellikle orijinal adıyla sergilenmektedir. (46) Bir Antik Roma söylencesindeki Roma adına savaşan üçüz kardeşlere “Horaslar” denir. (kaynak: http://www.yore.com.tr/?un=2761&rn=1511). (47) (İng.) İki dansçının yan yana durduğu ve birer bisiklet sürüyorlarmış gibi yaparak, çok büyük daireler çevirdikleri bir harekettir. (48) (İng.) “Yam”, yer elması, tatlı patates demektir. Filmde, Ginger Rogers “yam” şarkısını söyler, Fred Astaire’le birlikte tap dansı yapar ve salondakileri de dansa davet ederler. Bu zamanla diğer çiftlerin de katıldığı, ikilinin de sololar yaptığı bir toplu dans sahnesine dönüşür. Ayrıca dünyanın çeşitli bölgelerinde, yer elması mahsulü sonrasında yapılan kutlama dansına da “yam dance” denir. (49) Yasa-kural anlamına gelen “kanon”, örneğin edebiyat alanında iktidarların toplum mühendisliği çerçevesinde resmi kaynaklara dahil ettiği metinler için kullanılır. (50) (İng.) “Creolisation”: “Creole”; Türkçeye “kreol” olarak çevrilen kelime, “Avrupa-Afrika melezi”, “Avrupa dili ile bir Afrika dilinin karışımından doğmuş dil”, “Orta ya da Güney Amerika’ya yerleşmiş Avrupalı göçmenlerin soyundan gelen kişi” anlamlarına gelmektedir. (51) Varlığın var olma biçimine göre iki karşıt temele ayrılmasını ifade eden kuramları ifade eder. Kadın/erkek, ruh/beden, akıl/beden…vb. bu ikilikler, feminist araştırmacıların toplumsal cinsiyet kuramlarında ayrıntılı bir biçimde çözümlenmiş ve eleştirilmiştir. (52) Sözlerin kesin bir anlam içerdiği, temsil ettikleri nesnelerle içsel bir ilişkisi olduğu fikrine dayanan anlayış. Batı felsefesinin temelinde bulunan ve eleştirel kuramcılar ve yapıbozumcular tarafından eleştirilen bu anlayışa göre söz ya da konuşma yazıdan üstün görülür; yazı, konuşmanın arşivlenmesi ya da belgelenmesinden ibaret bir edimdir. (53) Türkçeye çevrildiğinde “tuhaf, acayip”, “ibne” gibi anlamlar taşıyan “queer” terimi, günümüzde toplumsal cinsiyet kimliği, cinsel yönelim… vb. kavramlar etrafında heteronormativiteyi sorgulayan kuramsal çalışmalar için kullanılmaktadır (queer theory). (54) “Subaltern studies” Türkçeye “maduniyet çalışmaları” olarak çevrilmiştir. “Madun” kelime olarak sessiz kalan, tabi olan, dışlanan, öteki anlamına gelir. Gramsci’nin tanımına göre ise, yönetici seçkinlerin oluşturduğu fikir, kurum ve pratikler aracılığıyla temsil edilemeyen, kamusal alanda söz sahibi olamayan, hakim sistemden dışlanmış kesimleri ifade eder. Hindistan’da ortaya çıkan maduniyet okulu esas olarak, sessiz yığınların tarihsel özne olmaktan çıkarıldığı tarih yazımcılığını eleştirir ve şarkiyatçılığa meydan okur. (55) Teleoloji, yaşamı ve evreni amaçlarla temellendiren ve açıklayan düşünce biçimidir. Nedensellikten farklı ve ona karşıt olarak, her şeyin temelinde bir amaçlılık bulunduğu fikrinden hareket eder. Türkçede “erekselcilik” olarak da kullanılır.