2. ÇALIŞMA: FİZİKSEL AKSİYON ÇALIŞMASI

Tiyatro Boğaziçi'nde
yeniden ele alınmaya başlanan Fiziksel Aksiyonlar Atölyesinin 23 Temmuz 2006 ve
30 Temmuz 2006 tarihli serbest aksiyon çalışmalarının ardından 6 Ağustos 2006 ve
20 Ağustos 2006 tarihlerinde atölye çalışmasının ikinci çalışma başlığı olan
fiziksel aksiyon çalışmasına geçildi. Bu çalışmada amaç oyuncuların seçilen
fiziksel aksiyon cümlelerini belirli bir verili duruma uygun şekilde
tasarlayarak icra etmelerini sağlamaktı.

Bu amaçla her oyuncuya bir
fiziksel aksiyon cümlesi ve bir verili durum sunularak onbeş dakikalık bir
hazırlık süresi tanındı.

Fiziksel aksiyon: Aynaya bakmak.
Verili
durum: Aynaya bakarken yaşlandığını fark etmek.
Oyuncunun önerisi:
Bir hastalıkla boğuşan ve ameliyatlar geçiren orta yaşlı bir insan uzun bir
aradan sonra aynada kendi halini ilk kez görür ve ruhen çöker.

Atölye
kriterleri çerçevesinde yapılan değerlendirmeler:
-Skor ve Organizasyon:
Oyuncu, "aynaya bakmadan önce de karşılaşacağı görüntüden endişelidir" şeklinde
bir tasarım yapmıştı. Ancak aynaya bakmadan önceki ve sonraki bölümleri
birbirinden belirgin şekilde ayrıştırmıyordu. Bu iki bölüm arasındaki
aksiyonunda ufak da olsa bir değişimin olması gerektiğine karar verildi ve
oyuncu bu yönde aşamalandırma yapması konusunda uyarıldı.
-Üslup ve
Dramaturji: Oyuncu böyle bir insanın yaşadığı değişimin seyirci üzerinde trajik
bir etki yaratmasını hedeflediğini belirtti. İcrasında kullandığı yalın üslubun
bu etkiyi yaratmak için uygun olduğu yorumu yapıldı. Fiziksel aksiyon: X, Y'yi azarlar.
Verili
durum: X,Y'nin patronudur ve haksız yere azarlamaktadır.
Oyuncuların
önerisi: Boks hocası öğrencisini maç sırasında azarlar.

Atölye
kriterleri çerçevesinde yapılan değerlendirmeler:
-Ekonomi ve Bedensel
kulanım: Oyuncular stilize bir vokal kullanımı tercih etmişti. Fiziksel aksiyon
çalışmasında vokalin kullanılabileceği fakat gereğinden fazla kullanıldığında
izlenilirliği zorlaştırdığına karar verildi ve oyuncudan vokal kullanımını
törpülemesi istendi. Ayrıca oyuncuların gereğinden fazla jest kullanmaları
sahnede olanların takip edilmesini güçleştiriyordu. Örneğin öğrenciyi
canlandıran oyuncu maç esnasında çok fazla hareket ettiğinden daha geride duran
boks hocasının izlenmesi zorlaşıyordu. Bu durumun tersi de geçerliydi.
Oyunculardan fazla jestlerini atmaları ve varolan jestleri temiz bir şekilde
icra etmeleri istendi.
-Üslup ve Dramaturji: Oyuncular boks hocasını baskıcı
ve sert tasarlamıştı. Dolayısıyla oyuncu mizahi ve grotesk bir üslup seçmişti.
Öğrenci ise hocasının kışkırtmalarıyla dövüşü kazanıyor fakat sonunda yaptığı
canavarlığa yabancılaşıyordu. Aralarındaki bu farkın anlaşılması için
kullandıkları üslupların ayrıştırmaları, öğrenciyi oynayan oyuncunun üslubunu
yalınlaştırması istendi. Bunların yanı sıra oyunculara dramaturjide derinleşme
sağlamak için belli jestlerin üzerine gidebilecekleri söylendi. Örneğin; bu
kişilerin sosyal statüleri nedir, hocanın bu kadar baskıcı olmasının nedeni
nedir, bu işten sağlayacakları kazanç nedir gibi sorulara cevaplar bulunarak bu
öneriyi bir sahne parçası haline getirecek bir çalışmanın da yapılabileceği
yönünde bir tartışma yürütüldü.
-İmgesel tasarım ve iç aksiyon: Ringde
gerçekleşen bir boks maçı düşünülmüştü. Ancak oyuncular ring ortamını yeterince
tasarlamamışlardı. Oyunculardan tasarımlarını netleştirmeleri talep
edildi.
-Skor ve Organizasyon: Sahnede icra edilen eylemler fazlasıyla
uzundu. Oysa ki anlatılmak istenen şey daha kısa bir şekilde oynandığında da
anlaşılabiliyordu. Oyuncuların gereksiz bölümleri budamaları
istendi. Fiziksel aksiyon: X, Y'ye rüşvet verir Y
alır.
Verili durum: X yanlış kişiye rüşvet vermektedir, Y bozuntuya
vermez.
Oyunların önerisi: Memur, çalıştığı devlet dairesine gelen
vatandaşı müfettiş zanneder ve ona rüşvet vermeye çalışır. Vatandaş önce anlamaz
daha sonra almaya karar verir.

Atölye kriterleri çerçevesinde yapılan
değerlendirmeler:
-İmgesel Tasarım ve İç aksiyon: Aşırı uzun bir öykü
vardı. Oyuncular kısa bir sahne parçası içinde oldukça yüklü bir kurguyu
seyirciye aktarmaya çalışıyorlardı. Bu durum eylem çizgisindeki bazı
aksiyonların haklılaşmasına engel oluyordu. Örneğin vatandaşın bu kadar kısa
süre içersindeki tavır değişiklikleri (anlamama, kabul edip bozuntuya vermeme
vb.) anlaşılmıyordu. Kurdukları öyküyü budamaları ve sadece rüşvet verme
bölümüne odaklanmaları istendi. Ayrıca oyuncuların birbirleriyle ilişki
içerisinde oynamamaları bazı bölümlerin anlaşılmasını zorlaştırıyordu. Oyuncular
eylemlerini kararlı ve net bir şekilde icra etmeleri ve ilişkili oynamaları
yönünde uyarıldı.
-Skor ve Organizasyon: Rüşvet alma kısmının icrasında
kararsız oynamaktan da kaynaklanan aşamalandırma problemleri vardı. Bu kısım
daha detaylı bir şekilde çalıştırıldı.
Atölye kriterleri üzerine
eklenebilecek değerlendirmeler:
-Oyuncular atölye çalışması içerisinde
kısa bir kesit yerine daha uzun bir sahne parçasının da çalışılabileceği
fikriyle hareket ederek uzun bir öykü barındıran bir öneri getirmişlerdi. Ancak
temel icra problemleri olduğu sürece bu tarz denemelere girişmenin doğru
olmadığı görüşü ortaya atıldı. Diğer yandan atölyede icra problemleri üzerine
gereğinden fazla odaklanmanın kurgu bütünlüğü ve dramaturjinin göz ardı edilmesi
sonucunu da doğurabileceği, dolayısıyla temel icra sorunlarının yapılacak
denemelerin önünde engel teşkil etmeyebileceği de söylendi. Bu tartışma
sonuçlandırılmadı ve atölyenin geliştirileceği çalışmalarda tekrar ele alınmak
üzere ertelendi. Fiziksel aksiyon: X, Y'ye yemek getirir.
Verili
durum: X çok açtır, Y ise yemeği vermek istemez.
Oyuncunun
önerisi: Vücut formlarına aşırı derecede dikkat eden evli bir çiftten, erkek
golften gelmiştir ve çok açtır. Eşi yemeği getirir ancak erkeğin vücudundaki
ufacık bir yağ fazlalığını bahane ederek yemeği vermeden geri
götürür.

Atölye kriterleri çerçevesinde yapılan
değerlendirmeler:
-Üslup ve Dramaturji: Oyuncuların seçtikleri
dramaturji, insanların bedenleriyle saplantılı bir ilişki kurmalarının
kendilerine zarar veren bir noktaya geleceği yönündeydi. Seçtikleri bu
dramaturji doğrultusunda bu kişileri daha stilize ve grotesk bir üslupla
sergilemenin daha uygun olacağı yorumu yapıldı.
-Skor ve Organizasyon:
Oyuncular eylemlerini çok hızlı şekilde icra ettikleri için belli bölümlerin
anlaşılmadığı belirtildi ve daha düşük bir ritmle icra etmelerine
çalışıldı.
-İmgesel Tasarım ve İç aksiyon: Aç olma durumunun yeterince
anlaşılmadığı, olmayan nesne ile ilişkide sorun olduğu (örneğin yemek getiriken
kullanılan hayali tepsinin düzgün tutulamadığı ve bunun yerine gerçekten bir
tepsi kullanılabileceği), mizansen seçiminin de anlaşılırlıkta sorun yarattığına
sebep olduğu gibi uyarılar yapıldı. Bunların yanısıra erkeğin golften gelişinin
oynandığı bölümün fiziksel aksiyonun ve verili durumun anlaşılmasına bir
etkisinin olmadığı konuşuldu. Bu nedenle bu bölüm atılarak tekrar denendi. Fakat
bu bölüm atıldıktan sonra da oyuncuların tasarladığı tiplerin sınıfsal durumunu
gösterecek herhangi bir jest kalmadığı görüldü. Yapılması gerekenin verili
durumun gerektirdiği eylem(ler)in oyuncuların tasarımını anlaşılır kılacak
şekilde icra edilmesi olduğu konusunda uzlaşıldı. Fiziksel aksiyon: Aynaya bakmak.
Verili
durum: Aynaya bakarken yaşlandığını fark etmek.
Oyuncunun önerisi:
Orta yaşlı bir adam iş hayatındaki başarısından dolayı özgüvenli ve mutlu bir
şekilde eve gelir fakat aynada gördüğü fiziksel kusurlarından dolayı
yaşlandığını farkeder.

Atölye kriterleri çerçevesinde yapılan
değerlendirmeler:
-Üslup ve dramaturji: Oyuncu bu kişiyi stilize bir
üslupla sergilemişti. Seçtiği üslubun dramaturjinin anlaşılmasına yardımcı
olduğu belirtildi.
-Skor ve organizasyon: Aşamalandırmada netleştirilmesi
gereken yerlerin üzerinde çalışıldı. Fiziksel aksiyon: Sigara içmek.
Verili
durum: Moladadır, az sonra işine dönmek durumundadır.
Oyuncunun
önerisi: Sigara içmenin hoş karşılanmadığı bir Avrupa ülkesine iş için giden
bir 3. dünya vatandaşı iş toplantısı arasında sigara içer.

Atölye
kriterleri çerçevesinde yapılan değerlendirmeler:
-İmgesel Tasarım ve İç
Aksiyon: Oyuncunun etrafındaki insanlarla kurduğu ilişki tam olarak
anlaşılmıyordu. Kuracağı ilişkinin düşündüğü tavrı belirginleştireceği
düşünülerek oyuncuyu da rahatlatmak için sahneye bir oyuncu daha çıkarıldı.
Seçtiği yoruma hizmet etmesi içinse sigara içtiği mekanı dar ve boğucu bir yer
olarak tasarlaması önerildi. Oyuncu toplantıya, iş ortamına ve birlikte
çalıştığı insanlara dair tavır üzerine çok düşünmemişti. Sahnede yoğunluk
arasında iki arada bir derede sigara içmeye çalışan bir kimse görünüyordu. İki
oyuncu, 2 dakika içinde sigara içmeye çalışan bir eleman ve onu yoğun çalışma
baskısı altında tutan müdür yorumu üzerine gittiler. Ancak oyuncular iş yeri
hiyerarşisini, sigara içen insanların üçüncü dünyadan geldiğini, sigara içme
vasıtasıyla 3. dünya ülkelerinin aşağılandığını birarada göstermeye çalışıyordu.
Bunların hepsi bir arada verilmeye çalışılınca oyuncu icrada zorlanıyor ve neyin
vurgu aldığı önemini yitiriyordu. Öne çıkarılacak şeyi seçmek gerekti:
Aşağılamanın sadece sigara içme eyleminden değil de kişinin 3. dünyalı
olmasından kaynaklandığı vurgusu seçildi.
-Üslup ve Dramaturji: Oyuncu böyle
bir insanın yaşadığı değişimin seyirci üzerinde trajik bir etki yaratmasını
hedeflediğini belirtti. İcrasında kullandığı yalın üslubun bu etkiyi yaratmak
için uygun olduğu yorumu yapıldı. Fiziksel aksiyon: Sigara içmek.
Verili
durum: Moladadır, az sonra işine dönmek durumundadır.
Oyuncunun
önerisi: Bir tekstil atölyesinde çalışan bir kız tek molası olan yemek
molasının sonunda dışarıda sigara içer, bu sırada hayallere dalar ancak
sigarasını bitirmeden molası biter ve işinin başına çağırılır.

Atölye
kriterleri çerçevesinde yapılan değerlendirmeler:
-Üslup ve Dramaturji:
Oyuncunun kısa bir arada hem yemek yemesi hem de sigara içmesi, bu sırada
daldığı hayallerin gerçekleşmesinin içinde bulunduğu koşullar içinde olası
görünmemesi seyircide buruk bir etki uyandırıyordu. Ancak bu konuda oyuncunun
tercihi ile atölye katılımcılarının tasarladıkları arasında bir farklılık vardı.
Oyuncu uzun süre katılımcıların kafasındaki tasarım üzerinden çalıştırıldı.
Oyuncunun tasarımında bir sorun olmamasına rağmen farklı öneriler ortaya
atılması ve bir süre oyuncunun bu öneriler üzerinden çalıştırılmasının yanlış
olduğuna karar verildi.
-İmgesel Tasarım ve İç Aksiyon: Kızın gün içinde
nefes aldığı tek zamanın bu olduğu düşünülerek oyuncunun sigarayı daha törensel
bir ifadeyle içebileceği önerisi yapıldı. Oyuncu sigara içme eylemini hayallere
dalarak yorumluyordu, ancak seyircide daha çok sıkıntılarını düşünüyor gibi bir
izlenim bırakmıştı. Hayallere dalma kısmındaki aksiyonun netleşmesi için
çalışıldı. Fakat oyuncu zaten bu anı bütün bir rahatlama olarak tasarlamadığı,
bu anın geçici olduğunu bilerek oynadığı için mutluluğun ön planda olduğu bir
yorum sergilememeyi tercih etmişti. Son olarak oyuncunun yorumunun tercih ettiği
tasarıma uygun olduğu üzerinde uzlaşıldı. Bunun dışında kızın nasıl koşullarda
çalıştığı anlaşılmıyordu. Bütün gün oturarak ağır koşullarda çalışan birinin
yarım saatlik bir arayı nasıl geçireceği üzerine kafa yoruldu (ayakta, oturarak,
vb.). Bedenini rahatlatmaya dönük hareketler yapabileceği önerisi
getirildi.
-Ekonomi ve Bedensel kullanım: Sırtının ağrıdığına dair jestler
koyarsa çalışma koşullarına dair bu kesit içinden veri edinebileceğimiz yorumu
yapıldı. Ancak oyuncunun eklediği jestler aksiyonun içinden icra edilemedi,
mekanik kaldı.
-Skor ve Organizasyon: Koşulları daha iyi tasvir edebilmek
açısından ritmini ağırlaştırabileceği yorumu yapıldı, ancak bunun da ayrı bir
tercih olduğu konuşuldu. Öneriyi yapan diğer oyuncu sahneye çıkarak bunu denedi.
Ancak tasarlanandan farklı bir etki çıktı.
NOT: Çalışmanın bu bölümünde
yapılan tartışmalarda, aynı dramaturjiyi daha iyi verebilmek için nelerin
yapılabileceğinin tartışılması gerektiği, şimdilik farklı bir dramaturji
üzerinden yapılan önerilerin denenmesiyle vakit kaybedilmemesi gerektiği
sonucuna varıldı. Fiziksel aksiyon: Giyinmek.
Verili durum:
Giydiği kıyafet yerine geçmek istediği kişiye aittir.
Oyuncunun
önerisi: Kralı öldürüp yerine geçmek isteyen kardeşi, kralı ararken kralın
kıyafetlerini görüp giyer.

Atölye kriterleri çerçevesinde yapılan
değerlendirmeler:
-Üslup ve Dramaturji: Oyuncu meydan okuyarak girmeyi ve
kralı bulamayınca kıyafetlerini hırsla giymeyi tercih etti. Mizahi bir üslup
kullandı. Bu yorum, tasarladığı kişiye dair nasıl bir imgesi olduğu sorusunu
doğurdu. Oyuncu bu kişiyi saçma bir iktidar hırsıyla gözü dönmüş biri olarak
tasarladığını söyledi. Tasarımı ile tercih ettiği üslup örtüşüyordu.
-İmgesel
Tasarım ve İç Aksiyon: Giydiği kıyafetleri kralı ararken görüp giydiği
anlaşılmıyordu. Oyuncunun kıyafetleri giymeye mi geldiği yoksa kralı öldürmeye
mi geldiği anlaşılmıyordu. Çünkü oyuncu birini öldürme gerilimini taşımıyordu.
Bu yönde çalışıldı.