9 Nisan tarihinde, BGST Tiyatro biriminde, daha önce yapılan anlatı çalışmalarından yola çıkarak eylemsel temsilin nasıl olabileceğine dair bir sahneleme denemesi yapıldı. Buna ek olarak, devam eden “kolektif oyunlaştırma” çalışmalarına arka plan oluşturmak üzere yapılan çalışmalardan biri olan, Dilek Güven’in kaleme aldığı, 6/7 Eylül Olayları – Perde Arkası, kitabının sunumu yapıldı. Bora Tanyel tarafından Boğaziçi Üniversitesi Güney Kampüs’ünde yapılan sunumda ele alınan noktalar aşağıdaki gibiydi:

Kitap Hakkında:

Kitap, aslolarak şu tezi işliyor: 6-7 Eylül olayları, Kıbrıs sorunu ve Selanik’te bulunan Mustafa Kemal’in doğduğu eve yapılan saldırı ile ilişkilendirilebilecek “milliyetçi-lümpen” bir tepki olmak dışında bir şeydir.

Bu olaylar iç içe geçen üç tarihsel arka-plan içerisinde ele alınmalıdır:

  1. Cumhuriyet’in “ulus-devlet kurma” sürecinin olmazsa olmaz şartı olarak -bir ölçüde İttihak Terakki’den miras aldığı- Küçük Asya’nın etnik açıdan homojenleştirilmesi projesi.
  1. Demokrat Parti hükümetinin içinde bulunduğu ekonomik ve politik zorluklar ve olayları bahane ederek muhalefete dönük baskı rejimine meşruiyet arama çabası.
  1. İngiltere’nin, Yunanistan Hükümeti’nin “Kıbrıs ile Birleşme” talebine karşılık, Kıbrıs’ta mevcut statükonun korunması yönündeki dış politikası.

 

Bu tezin içerisinde asıl belirleyici unsur olarak ön plana çıkan ilk arka-plan oluyor. Çünkü, doğrudan dile gelmese dahi, diğer ikisine belirleyici olma imkanını ya da fırsatını 20’li yıllardan beri sürdürülen azınlıkları tasfiye politikası sağlıyor.

 

Sunum Başlıkları:

  1. Cumhuriyet Arifesi, Kurtuluş Savaşı ve Osmanlı İmparatorluğu’nun Çöküşü Dönemi.
    1. 1. Dünya Savaşı, Balkan Harbi, Jön Türkler, tehcir.
    2. Kurtuluş Savaşı, islam kardeşliği, Ermeni tehlikesi, Cumhuriyet, Lozan.
  2. CHP tek parti dönemi ve bu dönemdeki ekonomi, dil, kültür ve iskan politikaları.
    1. İslam-Türklüğü, Şeyh Sait, Kürt Sorunun Doğu sorunu olarak ortaya çıkışı.
    2. Ekonomi ve Bürokrasinin, Dilin, Kültür ve Eğitim Kurumlarının Türkleştirilmesi, İskan Politikarı.
    3. Ermenilerin Zorunlu Göçü (1929-34).
    4. Trakya Olayları (1934)
    5. Gayrimüslimlerin askere alınması (1941) ve Varlık Vergisi.
    6. CHP 9. Büro’nun azınlık raporu.
  3. DP iktidarı, Kıbrıs Sorunu’nun Kıbrıs Sorunu olarak Türk dış politikasında yerini alışı, 6-7 Eylül Olayları.
    1. Seçim Politikası ve BM üyeliği bağlamında azınlık politikalarında liberalleşme.
    2. Yeniden normalleşme (eskiye dönüş).
    3. Kıbrıs Sorunun Kıbrıs sorunu olarak ortaya çıkışı.
    4. 6-7 Eylül[1] .

Tartışma:

Türkiye Cumhuriyeti tarihinde birçok “tabu” vardır. Bunların bazıları, Küçük Asya’nın etnik açıdan homojenleştirilmesi projesi ve bu proje içerisinde gelişen tehcir, İskan Politikaları, Dersim, Varlık Vergisi, 6-7 Eylül olaylarıdır. Bunların dile alınması dahi riskli olarak görülür; farklı bakış açılarının ifade edilmesinin önünde engeller olmadığını söylemek mümkün değildir. Bu dönemeçlere farklı bir bakış açısı; tabulardan arınmış bir hafıza çalışmasıdır ve bu çalışma ulus-devlet paradigması dışında bir paradigmayı gerektirir.

16.04.2007

 

[1] Kitap 6-7 Eylül üzerine olduğu için daha yakın tarihe dair bir bakış açısı geliştirmiyor.