9 Haziran 2007 tarihli The New York Times gazetesinde, köşe yazarı Jane Brody’nin “Genç Bedenleri Güneşin Tehlikelerinden Korumak” başlıklı bir makalesi yayınlandı. Brody makalesinde, güneş kremlerinin tehlikelerinden habersiz görünmekte, “altı ayını doldurmuş bebekler dahil herkesin güneş kremi (sunscreens) kullanmasının zorunlu olduğunu ve kremlerin iki saatte bir yeniden tatbik edilmesi gerektiğini" savunmaktadır.

Güneş kremlerinde çoğunlukla, kısa dalga ultraviyole (UVB) güneş radyasyonunun risklerini azaltmak için yüzde 10 yoğunluğa varan altı katkı maddesi kullanılmaktadır. Bu katkı maddelerinin, daha tehlikeli olan uzun dalga güneş ışınlarından (UVA) korunmakta etkisiz olduğu da ayrıca belirtilmelidir.

Son yıllarda yapılan bir dizi araştırma güneş kremlerinin tehlikeleri hakkında ciddi kaygılar ortaya koymuştur. Ambalajarda yazan güvenli olduğu bilgisine ve Yüksek Cilt Koruma Faktörüne (SPF) sahip olduğu iddialarına inanan pek çok açık tenli insan, UVB radyasyonunun yol açacağı yanmalara karşı koruyucu olarak güneş kremlerini kullanmaktadır. Ne var ki bu yaygın uygulama, özellikle çocuklar üzerinde daha tehlikeli olan UVA güneş ışınlarına birikimli olarak artan yüksek maruziyet seviyeleriyle sonuçlanmaktadır. UVA ışınları bir yanığa yol açmadan derinin alt tabakalarına girmekte ve deriyi sıkı ve dolgun tutan protein ve kolajeni parçalamakta ve klasik deri yaşlanması belirtileri olan buruşukluk ve cansızlığa yol açmaktadır. Daha ciddi olarak ise, UVA güneş ışınları, habis melanomun iyi bilinen ana nedenidir. Habis melanom, dünyada en hızlı artan kanser türüdür ve ABD’de son dönemde görülme oranı yaklaşık yüzde 130, neden olduğu ölüm oranları ise yaklaşık yüzde 25 artmıştır.

Bunun yanı sıra, güneş kremlerinin hormonal etkileri de ilave kaygı konusudur. Bedenlerine bu katkı maddelerinden, güneş kremlerindeki yoğunluğa yakın seviyelerde sürülen yavru farelerde, uterin (rahim) büyümesinin uyarıldığı görülmüştür. Ayrıca, güneş kremi katkı maddelerinin, anne sütünde tespit edildiği üzere birikme yaptığına dair sağlam kanıtlar bulunmaktadır.

Güneş kremlerinin bu tehlikelerinden bildiğimiz çinko oksit (zinc oxide) ve/veya titanyum dioksit (titanium dioxide) güneş yağları (sunblocks) kullanarak kaçınmak mümkündür. Bu güneş yağları tehlikeli UVA radyasyona karşı oldukça etkilidir. Bunların tek dezavantajı, kullanım miktarı ve sıklığına bağlı olarak cildi beyazlatmalarıdır.

Güneş kremlerinin tehlikeli ve güneş yağlarının güvenli olduğuna dair The Times’a 21 Haziran tarihinde gönderdiğim yazının yayınlanmamış olduğu bilgisini takdirlerinize sunarım.

________________________

Notlar: 

- Bu yazı Cancer Prevention Coalition web sitesinden (www.preventcancer.com) alınmıştır.

- Samuel S. Epstein, University of Illinois, Halk Sağlığı Okulu’nda emeritus profesördür. Yüksek kanser oranlarını, kanserojenlerin hayatımızdaki artan varlığına bağladığı kampanyalarla tanınan Epstein, 1993’te halen başkanlığını yürüttüğü Kanser Önleme Koalisyonu’nu kurmuştu. Epstein, 1998 yılında Alternatif Nobel Ödülü’nü (Right Livelihood Award) almıştır.