Bu yazı eski ekol hip hop dansları (breakdans, popping ve alttürleri ile locking) üzerine bir özetleme çalışmasıdır. Yazının ana kaynağını wikipedia internet sitesindeki hip hop danslarıyla ilgili bilgiler oluşturur. Bunun yanı sıra That’s The Joint!: The Hip-Hop Studies Reader kitabının Sally Banes tarafından yazılan “Breaking” adlı makalesinden önemli ölçüde yararlanılmıştır. Açıklanmaya çalışılan dansların okuyucunun kafasında somutlaşması açısından youtube sitesinden seçilen videoların adresleri yazıya eklenmiştir.

Eski Ekol Hip Hop Dansları
Hip hop dansları genelde “eski ekol” ve “yeni ekol” olarak iki ana sınıfa ayrılır. Eski ekol 1980’lerle olgunlaşan breakdans ile kökenleri 70’lere dayanmakla beraber 80’lerde hip hop kültürüne eklemlenmiş popping ve locking danslarını içerir. Yeni ekol ise 1990’ların krumping, harlem shake, chicken noodle soup, jigging, tone wop, freaking and hyphy gibi dansları içerir.
Eski ve yeni ekol ayrımlarının temel dayanağı hip hop müziğinin kimyasında meydana gelen değişimlerdir. Eski ekol danslar özellikle funk müzik gibi 70’lerin hızlı ve enerjik müziklerine uygun olarak icra edilen danslar olup, yer merkezli figürlerin bolca kullanıldığı danslardır (Popping ve locking danslarında yer hareketleri kullanılmadığı halde tarihsel olarak breakdans ile aynı zamanda ortaya çıktıklarından eski ekol içinde yer alırlar.) 90’larla beraber müziğin ağırlaşması ile yer merkezli figürler yerini dikey pozisyonda yapılan figürlere bırakır.

Breakdans

Breakdans, 1970’lerin sonlarında New York’un Bronx mahallesinde Siyah ve Hispanik gençler arasında başlayan ve kısa bir süre sonra dünyanın her yerine yayılan “yarışmacı (competitive), akrobatik ve pantomomik bir sokak dansı şeklidir.” Breakdans hip hop’ın önemli unsurlarından biridir (Diğerleri MC’ing, DJ’ing ve Grafiti). Başlangıçta sadece yerde dans etme anlamına gelen breakdans, şu an electric boogie, locking, uprocking, popping ve diğer fantezi varyasyonları içeren bir kavram haline gelmiştir.[[dipnot1]]

Breakdans ayrıca breaking, b-boying ve b-girling olarak da adlandırılmaktadır. Dansa ismini veren “break” kelimesinin tam olarak nerden geldiği bilinmemekle birlikte büyük olasılıkla funk müzikte kullanılan “break” teriminden geldiği düşünülmektedir. (Funk’ta “break” ritmin hızlandığı ve dansçıların maharetlerini gösterdiği bölüm olarak adlandırılır.)

Dans ilk başlarda gettolarda yaşayan grupların bölgelerini belirlemek ile ilgili sorunları çözmede kullandıkları bir araçtı. Yaratıcı ve zor derecede karışık hareketler sergileyen grup kapışmayı kazanır ve mekanın sahibi olurdu. Fakat medyanın gösterdiği[[dipnot2]] ilgi ile breakdans kısa sürede popüler kültürün vazgeçilmez bir nesnesi halini aldı. Sokaklarda mekanları için dans eden gençler artık kliplerde veya filmlerde rol kapmaya çalışan insanlar olmuşlardı.

Breakdans formatı başlangıçta sadeydi: Dans edecekler bir daire oluşturur. Dans edecek kişi dairenin içine girer ve ritme ayak uydurmak için bir dizi ayak hareketi (footwork) yapar. Ardından yer hareketleri başlar: yerde sırt üstü veya kafa üstü dönmeler, ayak döndürmeler vs. Yer hareketlerinden sonra dansçı anlık bir fotoğraf (freeze) verir ve daireye katılır. Sıra bir başka dansçıdadır. Dansın bu basit formatı ilk fotoğraftan sonra ayak hareketlerinin ve yer hareketlerinin tekrar tekrar bağlanmasıyla uzatılabilir. (Formüle etmek gerekirse: giriş-ayak hareketleri-yer hareketleri-fotoğraf-ayak hareketleri-yer hareketleri-fotoğraf...)

Fotoğraf dansın en önemli parçası kabul edilir ve dansçının bir çeşit imzasıdır. Fotoğrafın temel değeri rakipleri aşağılayıcı, rakiplerle alay edici ve yaratıcı olmasından gelir. Bunun dışında dansçıya freeze dışında ayrıcalık (özellik) kazandıran figürler de olabilir. Örneğin Crazy Legs (Çılgın Bacaklar), bacaklarını lastik gibi kullandıkları figürleri ile ünlenmişlerdir. Veyahut da, Kip Dee, elleri üzerinde yürüyüp dans etmeyi icat ettiğini iddia etmiştir.

Dansın yarışmacı yönü yeni hareketlerin bulunmasına önayak olmuştur. Hatta pek çok breakdansçı buldukları hareketlerin isimleriyle anılmıştır. Yaratıcılık breakdansın ayrılmaz bir parçası iken günümüzde dansın sokaklardan alınıp dans kurslarına taşınması standartlaştırmayı beraberinde getirmiş, bu durum dansın özündeki yaratıcı itkiye büyük ket vurmuştur.

Breakdans için önerilen görüntüler:

Breakdans için http://www.youtube.com’da pek çok örnek bulunabilir. Buraya, bir örnek teşkil etmesi için bir tanesini koyuyorum. Bu videoda iki bboy kapışıyor. Tipik formata ait (giriş-ayak hareketleri-yer hareketleri-fotoğraf) hareket serileri bulunduğu için tercih ettim.

Bboylar Amsterdam’da kapışıyor/ gösteri yapıyor.

Uprocking: Uprocking bir breakdans çeşidi olmakla birlikte breakdanstan daha çok pantomimik bir “kavga” dansıdır. Bu dansta dansçı rakibine gerçekte fiziksel olarak dokunmadan tekme atar, üzerine atlar ve yumruklar. Amaç rakibini aşağılamak, komik duruma düşürmek veya sindirmektir. Uprocking’i iyi icra eden dansçılar rakibiyle olabildiğince yakın temasta bulunan ama onlara hiçbir fiziksel temasta bulunmayan dansçılardır. (Uptocking‘in kimi zaman gerçek kavgayla sonuçlandığını da belirtmek gerekir.)

Uprocking için önerilen görüntüler:

İki grup uprocking yapıyor. Düzmece bir uprocking sahnesi olduğu için kimi zaman gruplar birbirlerine fiziksel temasta bulunuyor.

Locking: Locking 1970’lerde Don Campbell’ın kurduğu The Lockers adlı gruptan ismini almıştır. Locking bir çeşit gülünç (comical) sokak dansıdır. Dansçının eklemlerinin bir yerden bağlandığı (kilitlendiği), geriye kalan uzuvlarının sert biçimde salındığı dans şeklidir. Dansın gülünç tarafını vurgulamak için “locker” her zaman gülümser. Beyaz eldiven ve siyah bir şapka (veya kep) locker’ın vazgeçilmez kostümleridir.
Locking dansının repertuvarı breakdansa göre dar ve sabittir. Yeni hareketlerin bulunması veya değiştirilmesi bu dansın özünde yoktur.

Locking için önerilen görüntüler:

Bu adreste temel locking hareketlerinin bazılarını bulabilirsiniz.

İkili, başarılı bir locking performansı sergiliyor.

Popping: Dar anlamda popping dansçının kaslarını ani bir şekilde gerip gevşetmesiyle vücudunda ani sarsıntılar (pop ya da hit) yaratması tekniğine dayalı bir sokak dansı şeklidir. Popping aynı zamanda, popping tekniğinin içinde kullanıldığı bir grup illüzyonist dans şekilleri ve teknikleri için çatı terimi olarak kullanılır. Bu dansların şaşırtıcılığı dansçı vücudu ile sergilenen, doğal olmayan hareketler arasındaki sürrealist zıtlığa dayanır.

Popping’in 1970’lerde California’da locking’den esinlenilerek ortaya çıktığına inanılır. Electric Bogaloos grubu (önceki isimleri Electronic Boogaloo Lockers) bu dansı ilk icra edenler olarak bilinir.

Birer popping dansı olmakla beraber robot dansı, liquid (sıvı) dans ve Tutting/ King Tut en bilinen popping türleridir. (Bunlara kukla dansı (muppeting) da eklenebilir.) Robot dansında dansçı, bir robotu taklit eder. Hareketleri bir robot gibi sert, köşeli ve analitik düzlemler üzerinde yapar. Liquid dansta ise robot dansının tersine dansçı ellerini, parmaklarını ve kollarını akıcı ve sürekli şekilde hareket ettirir. Sert ve köşeli hareketler yoktur. Tutting/ King Tut ise Mısır resim yazılarındaki figürlerden esinlenilerek yapılan hareketlerden oluşur. Kol ve bacak hareketleri, dik açı olabildiğince korunarak yapılır. (Steve Martin’in bir gece şovunda Mısırlılarla dalga geçmek için yaptığı gülünç danstan etkilenen gençlerin bu dansı geliştirdikleri söylenir. Hip hop dans şekillerinin gelişmesinde televizyon ve popüler kültürünün etkisi ayrı bir inceleme konusudur.)

Popping için önerilen görüntüler:

Dar anlamda popping örneği.

Çeşitli popping tekniklerinin kullanıldığı (robot, bazı efektler, yavaş çekim, strobing ve diğer fancy varyeteler...) bir performans.


Robot dansı için bir örnek.


Liquid dans için bir örnek.

Liquid dans için bir ö RxLAYr25Znc
King Tut dansı için bir örnek.

Belirtmek gerekir ki, hip hop dansçıları günümüzde pek çok dansı bir arada kullanmaktadırlar. Bir dansçı müziğin belirli bir yerinde breakdansın yer merkezli hareketlerini kullanabildiği gibi kimi zaman popping ve locking figürlerini de kullanabilmektedir.