Türkiye ekonomisinde 2012 yılından bu yana gördüğümüz durgunlaşma eğiliminin, 2015 yılının ortasına geldiğimiz bugünlerde derinleştiğini gözlemliyoruz. Fakat daha önemli bir gelişme var: 2015’in ilk dönemine ilişkin veriler, bölgemizdeki gelişmeler ve küresel ekonominin gidişatı, yakın geleceğe dönük daralma öngörüsünde bulunmamıza yol açıyor. Bilindiği gibi ekonomide daralma veya çok yavaş büyüme, durgunlaşmayla karşılaştırıldığında, politik sahnede ve toplumsal gelişmeler üzerinde daha şiddetli etkiler üretiyor.

2015’in ilk döneminde ekonomik büyümenin iki ana kaynağı olan dış talep (ihracat) ve iç talep ciddi bir düşüş gösterdi. Bu düşüşün kalıcı olacağına dair güçlü işaretler var.

-          İhracat

TÜİK ve Türkiye İhracatçılar Birliği (TİM) verilerine göre, bu yıl Mayıs ayında ihracat, 2014’ün aynı ayına göre % 19 geriledi. Ocak-Mayıs 2015 döneminde ise gerileme % 8,3 oldu. 

İhracatın gerilemesinin üç temel nedeninden bahsedebiliriz. Birincisi, Euro/dolar paritesi Euro’nun aleyhine gerilediği için dolar bazında hesaplanan ihracat rakamları olduğundan daha düşük gözüküyor. Fakat döviz dengesi (cari açık) açısından baktığımızda sonuç değişmiyor, çünkü ithalatın büyük bölümünü dolar üzerinden yapılıyor.

İkinci neden, Avrupa pazarında kayda değer bir canlanma olmaması. Ayrıca Ortadoğu pazarının bir yandan iç savaşlar nedeniyle daralması; diğer yandan ise AKP’nin başarısız Ortadoğu politikası sonucunda Körfez ülkelerine geçiş güzergâhı olan Mısır’ın, Türkiye’nin mal sevkiyatına zorluk çıkarması. Özellikle İŞİD’in etkinliği yüzünden Irak’ta ve Irak Kürdistanı pazarında ciddi bir daralma yaşanıyor.[i]

Üçüncü neden daha uzun vadeli sonuçlar üretecek nitelikte: İran ve bazı Güneydoğu Asya ülkeleri Türkiye’nin düşük/orta teknoloji düzeyini aşamayan çimento, demir-çelik gibi ihraç ürünleriyle rekabet etmeye başladılar ve daha ucuz emek maliyetleriyle yer yer üstünlük sağlıyorlar. Örneğin İran’ın, Irak’taki çimento pazarını Türkiyeli firmalar aleyhine ele geçirdiği söyleniyor. [ii]

YAZININ DEVAMINI OKUMAK İÇİN TIKLAYIN

[i] Türkiye’nin AB pazarına ihracatı Ocak-Mayıs 2015 döneminde % 10,6 düştü. İslam ülkelerine yapılan ihracat ise aynı dönemde % 9,3 geriledi. Rakamlar şu makaleden alındı: Ömer Faruk Çolak, “Dış Ticaretin Yapısal Sorunu”, Dünya, 3.07.2015.

 [ii] “Irak’ı İran’a kaptıran çimentocu iç pazar için önlem bekliyor”, Dünya, 1.06.2015. Link: http://www.dunya.com/guncel/iraki-irana-kaptiran-cimentocu-ic-pazar-icin-onlem-bekliyor-263978h.htm. Haberde, Irak’a 5 milyon ton ihracat yapan Türkiyeli firmaların ihracatının durma noktasına geldiği belirtiliyor.